Cilt güzelliği denince: Lekeler

Cilt güzelliğini, aydınlık ve pürüzsüz bir görünümle tanımlıyoruz. Çoğu zaman güzellik kriterlerimiz, sağlıklı bir cildi de tanımlamış oluyor. Ciltte oluşan renk eşitsizlikleri ve lekeler en sık gözlenen cilt şikayetleri arasında yer alıyor. Bu şikayetler çeşitli nedenlerle cilt yapısının normal ve sağlıklı çalışmasının dışına çıkmış olmasından kaynaklanıyor.

Leke ve renk eşitsizliği herkes için potansiyel bir problem. Bazı leke türleri kadınlarda daha çok görülürken, bazı türler kadın ve erkeklerde eşit oranda görülüyor. Genel olarak koyu ciltlerde leke oluşma sıklığı ise daha yüksek.

Ciltteki lekelerin ve renk eşitsizliklerinin en yaygın görülen sebepleri hamilelik gibi hormonal değişimler, fiziksel travmalar ve tabi ki en çok da güneşin zararlı etkileri. Bölgeye uygulanan ağda ya da ciltle oynanması gibi durumlar lekeyle sonuçlanabilen fiziksel travmalara örnek. Elbette daha farklı sağlık sorunları da kendini bu tip belirtilerle ortaya koyabiliyor.

Cildimizdeki melanositler, koyu bir renk pigmenti olan, saçlara, gözlerimize ve cilde rengini veren melanin üretiminden sorumlu özel hücrelerimiz. Melanositleri grup halinde bulunan ciltlerde çilleri gözlemliyoruz. Melanin, her insanda eşit seviyede olan melanositler tarafından üretilse de melanin miktarı ve çeşidi kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Bu madde cildi güneşin zararlı UV ışınlarına karşı koruma görevini üstleniyor. Cilde ulaşan UV ışınlarını emip, cildin dış katmanlarına yönlendirerek, hücrelerin UV ışınları nedeniyle zarar görmesini engellemeyi ve oluşan zararın azaltılmasını hedefliyor. Bu önemli işlevin yanı sıra melanin pigmenti, hücreleri oksidasyon ürünlerinden temizleyerek, oksidasyonun neden olduğu erken yaşlanma ve diğer sağlık riski oluşturan bozulmalara karşı ek koruma sağlıyor.

Oluşan melanin pigmenti cildi koruma görevini gerçekleştirebilmek için cilt yüzeyine çıkıyor. Melanin pigmentinin yukarda belirtilen sebeplerle artması ve yüzeydeki düzensiz görünümü ise hiperpigmentasyon olarak bilinen cilt tonu eşitsizliklerini ortaya çıkartıyor. Güneş lekeleri, yaşlanma lekeleri, enflamasyon ve travma sonrası lekeler ve akne izleri bu hiperpigmentasyona örnek olan cilt tonu eşitsizlikleri.

Bir cilt tonu eşitsizliği olan melasma, daha koyu kahverengi lekelenmeler şeklinde kendini gösteriyor. Koyu rengi ve alın, yanaklar, dudak çevresi ve vücudun diğer bölümlerinde geniş alanlara yayılabilmesiyle en çok rahatsızlık veren ve sık görülen renk düzensizliği.  Hormonal değişimler, belirli sağlık sorunları ve genetik yatkınlık melasmaya sebep olabiliyor. Hamilelik sırasında oluşan lekeler de melasmaya örnek oluşturuyor. Melasmanın ortaya çıkma sebebi ne olursa olsun, zararlı UV ışınları lekelerin daha da koyulaşmasına ve tekrarlamasına sebep oluyor.

Enflamasyon ya da fiziksel müdahale kaynaklı lekeler, akne izleri, yaralanma veya egzama sonrası oluşabilen, kahverengi, siyah, pembe veya mor tonlardaki lekeler olup, zamanla bu lekelerin renginde kendiliğinden açılma görülebiliyor.

Lekelerin en yaygın kaynağı güneş olduğu için renk eşitsizlikleriyle ilgili en etkili strateji güneşten korunarak lekelerin oluşmasının engellenmesi.  Tabi ki düzenli güneş koruyucu kullanılması büyük önem taşıyor.

Leke görünümü nasıl azaltılabilir

Tüm bu içsel ve dışsal nedenlerle oluşmuş olan lekelerin giderilmesi için kullanılabilecek farklı çözümler bulunuyor. Uzman hekim görüşü önceliklendirilmeli olup, alternatifler arasında ilaçlar, cilt bakımı ürünleri, kimyasal peeling ve lazer gibi uygulamalar bulunuyor.

Lekelerde ve cilt tonu eşitsizliklerinde etkili olduğu tespit edilen en önemli aktifler, arbutin, retinol, Vitamin C, Azelaik asit ve Niasinamid olarak sıralanabilir. Hidrokinon bir ilaç etken maddesi olarak kullanılmakta olup, hekim yönlendirmesiyle kullanılabiliyor. Etkili sonuçlarına rağmen uzun süreli kullanımının sağlık riskleri ve ciltte kuruluk, yanma gibi yan etkileri mevcut.

Arbutin

Doğal halinde buğday ve kızılcık ailesinde bulunan Arbutin, Japon geleneksel tıbbında renk açıcı özelliğiyle bilinirken, son 30 yıldır bilimsel çalışmalara konu olmuş; etkinliği ve yarattığı fark bu çalışmalarda da ortaya konmuş bir etken madde. Cilt bakım ürünlerinde kullanılmak üzere üretilen arbutinin temel fonksiyonu renklenmeye sebep olan melanin pigmentinin üretimi için gerekli enzimi durdurarak, melanin üretimini kontrol altında tutması. Kuruluğa ve tahrişe sebep olmaması ve aynı zamanda antioksidan özelliği bulunması arbutinin önemli ek avantajları.

C Vitamini

Vücut sağlığımızın birçok alanında önemli rol oynayan C vitamini, lekelerin giderilmesinde de kullanılan bir aktif olup, renk açma özelliğini tirozinaz enzimini bloke ederek sağlıyor. Aynı zamanda güçlü antioksidan özelliğiyle cildi UV ışınlarının leke oluşumuna sebep olan etkilerinden de koruyan C vitaminini, doğru oranlarda ve uygun formda kullanmak sonuç almak için çok önemli. Yüksek oranlarda C vitamini nedeniyle tahriş olan bir ciltte fayda gözlenme olasılığı düşük olacağı gibi C vitaminin uygun etken maddelerle kombinasyon halinde kullanılması daha yüksek oranda başarı sağlanmasına yardımcı oluyor.

Retinol

Bir diğer etken madde olan retinol, hücre devridaimini tetikleyerek, fazla melanin pigmentinin cilt yüzeyinden uzaklaştırılmasına yardımcı oluyor. Aynı zamanda melanozom transferini engelleyerek ve melanin üretimini azaltarak da leke görünümünü gidermeye yardımcı olduğu değerlendiriliyor.

Niasinamid

Niasinamid cilt bakımının en önemli etken maddelerinden biri. Hiperpigmentasyona etki mekanizması hücre seviyesinde ortaya konan bir madde olma özelliğini taşıyor. Yukardakilerden farklı olarak, bu defa melanozomların hücreden taşınmasını engelleyerek, renk koyulaşmasını durduruyor ve renk açıcı olarak ortaya çıkıyor. Sonuçları etkili olmakla birlikte, bu etkinin niasinamid kullanımı devam ettikçe sürdüğünü bilmekte fayda var. Cilt sağlığı açısından düzenli kullanımı tavsiye edilen bir etken madde olduğu için, bu durumun niasinamid adına bir dezavantaj olmadığını söylemek mümkün.

Sinerjik etkiler

Arbutinin cilt lekeleri üzerindeki etkinliğini sinerjik olarak arttıran aktiflerin başında C vitamini, niasinamid ve retinol türevleri geliyor. 8 haftalık kullanımlarda lekelerde ortalama %70’e varan azalmalar gözlenebildiği birçok bilimsel çalışma ile ortaya konmuş durumda. Arbutinin diğer aktiflerle kombine olarak kullanımı halinde etkisinin hidrokinon ile aynı veya daha yüksek olabildiği de yine bu çalışmalarda yer alıyor.

Lekelerle mücadelede cilde faydalı olduğu tespit edilen aktif maddelerin düzenli kullanımı büyük önem taşıyor. Yanlış oranlarla cildin hassaslaşması, enflamasyon oluşması, cildin güneşe karşı hassasiyetinin artması gibi risklerin gerçekleşmemesi için doğru bileşenlerin doğru oranlarda bir arada kullanımı çok önemli. Bu aktifleri tek tek ürünler halinde kullanmak isteyenlerin içerikleri çalışması, hangi gün hangi ürünü ne miktarda kullanacağını belirlemesi gerekiyor. Amaca yönelik doğru bileşen kombinasyonlarını içeren ürünlerin tercih edilmesi bu açıdan birçok riski ortadan kaldırıyor.

Lekelerle mücadelede istikrarlı olarak ürünlerin en az 8 hafta süreyle kullanılması gerekiyor. Yarım bırakılan düzensiz kullanım süreci iyileşmeye olan umudu azaltarak süreci zorlaştırıyor.

Güneşten korunmak

En önemli konu da güneşten korunmak. Tüm hiperpigmentasyon problemleri güneşe maruz kalındığında artıyor ancak melasmadaki koyu renk görünümünün, nasıl bir tedavi sürecinden geçmiş olursak olalım aynı şekilde veya daha da kötüleşerek geri gelmesi mümkün. Fiziksel olarak güneşten korunmak ve güneş koruyucu ürünleri gün içinde tazeleyerek hiç atlamadan kullanmak, arzu ettiğimiz pırıl pırıl bir cilde ulaşmak için olmazsa olmaz ilk adımımız olmalı.

Daha fazla bilgi için referanslar,

·        https://my.clevelandclinic.org/health/body/22615-melanin

·        https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sunburn/in-depth/sun-damage/art-20546834

·        https://www.michelegreenmd.com/

·        National Library of Medicine, “Dermatology: how to manage facial hyperpigmentation in skin of colour”, Siddiq Moolla and Yvette Miller-Monthrope

·        National Institutes of Health, “Arbutin as a Skin Depigmenting Agent with Antimelanogenic and Antioxidant Properties”, Yong Chool Boo, Irene Dini

·        National Institutes of Health, “The effect of Vitamin C on melanin pigmentation – A systematic review”, Rizwan M Sanadi1 and Revati S Deshmukh

·        Journal of Cosmetic Dermatology, “Efficacy of topical vitamin C in melasma and photoaging: A systematic review”, Gabriela Correia MD, Sofia Magina MD

·        PubMed, 2002 Jul; “The effect of niacinamide on reducing cutaneous pigmentation and suppression of melanosome transfer”, T Hakozaki 1, L Minwalla, J Zhuang, M Chhoa

·        National Library of Medicine, “Retinoid therapy of pigmentary disorders”, Jean-Paul Ortonne